Publicaties

De griffiersfunctie in internationaal perspectief (2024)
In opdracht van de Vereniging van Griffiers (VvG) voerden Klaartje Peters en Peter Castenmiller twee verkenningen uit naar de griffiersfunctie in internationaal perspectief. De interesse ging uit naar de vraag of er in andere landen functionarissen actief zijn wiens taken en verantwoordelijkheden vergelijkbaar zijn met de Nederlandse griffier. In het verlengde daarvan was de VvG geïnteresseerd in de kwalificaties en functie-eisen die aan deze functionaris worden gesteld alsmede mogelijke opleidingsprogramma’s voor deze functionarissen.
Uit het eerste onderzoek (uitgevoerd in 2022) kwam naar voren dat er in landen als België, Duitsland, Frankrijk en Engeland een vergelijkbare functionaris niet aanwezig is. In een volgend onderzoek uit 2024 is meer specifiek gekeken naar grote gemeenten in Noorwegen (Oslo) en Estland (Tallinn). De ‘secretarissen van de gemeenteraad’ in deze steden hebben in verschillende opzichten een vergelijkbare positie en vergelijkbare verantwoordelijkheden als de Nederlandse griffier.

Mutaties in het provinciaal bestuur 2019-2023 (2023)
Het is ondertussen traditie dat de Stichting vaststelt welke veranderingen er plaatsvinden in de samenstelling van de provinciale besturen. Eind 2022, enkele weken voor de verkiezingen van 2023, heeft de Stichting de personele wijzigingen in de toentertijd lopende statenperiode (2019-2022) geïnventariseerd. Daaruit werd al duidelijk dat er sprake is van relatief veel veranderingen, zowel in Provinciale Staten als bij Gedeputeerde Staten. Ook blijken relatief veel griffiers en provinciesecretarissen te zijn vertrokken. Het verslag van die inventarisatie vindt u hier.
Na de verkiezingen van 2023 zijn wederom de veranderingen geïnventariseerd. Ook daarvan is natuurlijk verslag gedaan. Dat is via deze link op te vragen.

Meta-studie over intergemeentelijke samenwerking (2022)
Bestuursleden Klaartje Peters en Marcel Boogers voerden samen met Rob de Greef en Geerten Boogaard in opdracht van het ministerie van BZK een samenvattend onderzoek uit naar de legitimiteit, effectiviteit en doelmatigheid van regionale samenwerkingsverbanden. Het rapport is hier te downloaden.

Beschouwingen over controle in het lokaal bestuur (2020)
In 2019 publiceerden Klaartje Peters en Peter Castenmiller hun verslag van een onderzoek naar de praktijk van kaderstellen en controleren in het lokaal bestuur. In het toenmalige rapport constateerden ze dat het conceptuele denken over controle in het openbaar bestuur niet goed aansloot bij de waargenomen praktijk. Dankzij een subsidie van het Ministerie van BZK is het mogelijk geworden om dit concept nader te verkennen. In het najaar van 2020 hebben diverse wetenschappers hun licht hierover laten schijnen. Bovendien zijn er twee discussiebijeenkomsten georganiseerd. De opbrengsten van al die activiteiten zijn opgenomen in de publicatie ‘Controle als democratische waarde‘. Deze publikatie is natuurlijk via deze site beschikbaar. 

Onderzoek naar decentralisaties 2020
In 2020 hebben Klaartje Peters, Peter Castenmiller, Marcel Boogers en Marcel van Dam onderzoek gedaan naar het actuele decentralisatiebeleid. Het onderzoek laat zien dat er veel te verbeteren valt. Het rapport is hier te downloaden.

Nieuwe gegevens provinciale bestuurders 2019
In 2019 vonden er verkiezingen voor de provinciale staten plaats. Vanwege de verkiezingen vinden er verschillende veranderingen plaats in de samenstelling van het provinciaal bestuur. Dat geldt zowel de provinciale staten als het dagelijks bestuur; gedeputeerde staten. De Stichting heeft deze veranderingen in kaart gebracht en samengevat in dit rapport. Bij de verkiezingen van 2019 deed Forum voor Democratie voor de eerste keer mee. Deze partij behaalde in één keer 86 van de 570 statenzetels. Ondanks deze electorale aardverschuiving bleven de veranderingen als het gaat om de achtergronden van statenleden en de leden van gedeputeerde staten betrekkelijk beperkt.

Om de controle in het lokaal bestuur
Klaartje Peters en Peter Castenmiller hebben in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties uitgebreid onderzoek gedaan naar de wijze waarop gemeenteraden invulling geven aan hun controlerende en kaderstellende verantwoordelijkheden. Het is in mei 2019 gepubliceerd, en kan via deze link gedownload worden.

Mutaties in het provinciaal bestuur 2015 – 2019
Met gebruikmaking van door de Stichting bijgehouden databases over de personele samenstelling van het provinciaal bestuur, is een korte inventarisatie uitgevoerd van de wijzigingen die in de huidige statenperiode zijn opgetreden. De bevindingen zijn in dit overzicht opgenomen.

Aftredende raadsleden en wethouders
De stichting heeft een lange traditie in het doen van onderzoek naar aantallen voortijdig aftredende raadsleden en wethouders en de achtergronden daarbij. In de loop der jaren hebben leden van de stichting daar op verschillende momenten en op verschillende plekken over gepubliceerd. Hier hebben wij er enkele bij elkaar gezet. 
– Inventarisatie afgetreden raadsleden en wethouders 2018
– Inventarisatie afgetreden raadsleden en wethouders 2010
– Inventarisatie afgetreden raadsleden en wethouders 2004

Klaartje Peters en Peter Castenmiller, beide bestuursleden van de Stichting, schreven voor de Vlaamse congresbundel Naar springlevende lokale besturen de bijdrage Why fix it, i fit aint ? De afschaffing van de Wgr-plus verklaard. In deze bijdrage gaan zij in de ontwikkelingen in Nederland rond intergemeentelijke samenwerking in grootstedelijke gebieden. Zij komen tot de conclusie dat de Wgr-plus in de vele jaren van pogingen om tot succesvolle vormen van samenwerking te komen, eigenlijk als geslaagd kan worden beschouwd. Daarom is het des te opmerkelijker dat deze wet toch onlangs is afgeschaft. 
Dit artikel mogen wij, met dank aan uitgeverij VandenBroele, hier aanbieden:
WHY FIX IT, IF IT AINT BROKE? DE AFSCHAFFING VAN DE WGR-PLUS VERKLAARD.

Rust en onrust: beperkte vernieuwing van het Provinciaal bestuur in 2015.
Meer dan de helft van de Statenleden is in 2015 aan een eerste periode begonnen. In dat opzicht is sprake van een omvangrijke vernieuwing onder de leden van Provinciale Staten. Provinciale Staten zijn traditioneel een politiek orgaan waar vrouwen relatief goed vertegenwoordigd zijn. Ook na de verkiezingen van 2015 is dat €“ met 35% vrouwelijke Statenleden €“ het geval. 
Ondanks de grote vernieuwing in het bestand van Statenleden, lijkt er geen sprake van een €˜verjonging€™. De gemiddelde leeftijd van Statenleden wijkt nauwelijks af van die in de vorige Statenperiode. In het dagelijks bestuur van de provincies hebben zich eveneens veel personele veranderingen voorgedaan. Het aandeel vrouwelijks Gedeputeerden is ten opzichte van de vorige periode licht gedaald. De gemiddelde leeftijd van Gedeputeerden is min of meer gelijk gebleven. Dit blijkt uit een door de Stichting Decentraalbestuur.nl uitgevoerde inventarisatie. Het volledige rapport is hier te downloaden.
Klik hier voor Rapport Rust en onrust. 

Rapport Verkenning lokale democratie.
Op verzoek van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de Stichting Decentraalbestuur.nl een verkenning opgesteld over de lokale democratie. Aan de basis van dit verzoek van het Ministerie staat de constatering dat er veel studies zijn gedaan, maar dat er ten aanzien van de lokale democratie geen integraal beeld beschikbaar is. Dit is naar mening van het Ministerie wel nodig voor verdere gedachtevorming over het ‘onderhoud’ en toekomstbestendigheid van de democratie in Nederland.
Het opgeleverde rapport draagt niet voor niets de titel ‘verkenning’. Het is nauwelijks voorstelbaar dat er (in betrekkelijk korte tijd) een volledig, afgewogen en integraal rapport over de lokale democratie opgesteld zou kunnen worden. Voor het Ministerie dient de verkenning als een aanzet tot het dichten van kennislacunes en tot een nadere inhoudelijke discussie over de lokale democratie. Vanzelfsprekend kan de Stichting zich goed vinden in dit doel. Daarom bieden wij ook graag deze rapportage aan. 
Klik hier voor Rapport Verkenning lokale democratie.

Informatie ten behoeve van de raad
In opdracht van het Ministerie van BZK deden Peter Castenmiller, Marcel van Dam en Klaartje Peters in 2013 een verkennend onderzoek naar de inrichting van de informatievoorziening ten behoeve van gemeenteraden. In 2013 was dit een van de eerste onderzoeken waarin structureel aandacht is besteed aan de kwaliteit van de informatievoorziening ten behoeve van gemeenteraden. Ook vandaag aan de dag is dit onderzoek nog steeds betrekkelijk uniek. Uit het onderzoek, getiteld “… geven de raad alle inlichtingen ….. ” blijken grote verschillen tussen gemeenten, ook omdat wet- en regelgeving nauwelijks richting geven aan de basisuitgangspunten waar een ‘goede’ informatievoorziening aan zou moeten voldoen.
Klik hier voor Rapport “…. Geven de raad alle inlichtingen ….”

Over Bestuurskracht
Er is al vele jaren aandacht voor het thema bestuurskracht van gemeenten. In 2008 was er sprake van een felle discussie over de vraag of samenwerking tussen gemeenten nu een uiting waren van ‘zwakte’ of juist van ‘kracht’. Bestuursleden Peter Castenmiller en Marcel van Dam hadden in de voorgaande jaren zich al meermalen over het thema ‘bestuurskracht’ gebogen. Op verzoek van de VNG hebben zij enkele discussiebijeenkomsten belegd en uitgevoerd. Met gebruikmaking van enkele cases in het lokale bestuur waar sprake was van intensieve samenwerking hebben zij over het geheel een handzame publicatie uitgebracht, onder de titel ‘Variatie in bestuurskracht’. 
Klik hier voor Rapport ‘Variatie in bestuurskracht’